Het Zeen

Het Zeen is een prachtige groene long in Sterrebeek. In deze 8 hectare gloednieuwe belevingsnatuur voor jong en oud kan je heel aangenaam wandelen, spelen, fietsen of gewoon even uitrusten.

Vanop het 292 m lange vlonderpad kan je de bredere winterbedding van de Kleine Maalbeek bewonderen. Bij hoge waterstand kan de beek uit haar oevers treden. Hierdoor heeft de beek een groter waterbufferend vermogen en kan de moerasvegetatie van het Zeenbos uitbreiden. Het bruist hier van het leven, zowel in het water als in de bomen. Neem dus zeker de tijd om rustig rond te kijken en te luisteren.

Onder de boomgaard en op de open zones liggen prachtige bloemenweides, vol meerjarige planten zoals margriet, wilde peen en knoopkruid. Je wandelt hier tussen zoemende bijen en hommels die van al het lekkers genieten. En ook jij kan in de toekomst genieten van een lokaal stuk fruit uit de boomgaard. 

Voor kleinere avonturiers zijn er alternatieve routes langs de wandelpaden, vol klauter- en stapstammen. De speelheuvels en het wilgenhuttencomplex vol tunnels en hutten zijn de ideale plek voor een namiddag voor fantasierijk buitenplezier.

En even uitrusten doe je vanop één van de vele banken.

In de vallei van de Kleine Maalbeek in Zaventem zorgde een ambitieuze samenwerking voor een prachtig extra stuk natuur van 8,5ha. Het ontwerp verzoent de hoge nood aan toegankelijk groen in de Vlaamse Rand, met de kwetsbare natuurwaarden in het gebied. Het vlonderpad met natuurlijke speelelementen brengt wandelaars en kinderen tot vlakbij de beek.

In de Vlaamse Rand gemeente Zaventem is er een tekort aan toegankelijk groen voor haar inwoners. De aankoop en inrichting van het belevingsbos het Zeen sluit aan bij de inrichting van het aangrenzende Zeenpark door de Vlaamse Landmaatschappij. Dit park werd in 2016 onthard en volledig ingericht via een participatietraject en de steun van buurtbewoners. Het project was zo succesvol, dat het gemeentebestuur besloot een groene golf te ontketenen en actief te investeren in meer toegankelijke natuur.

De aankoop van de 8,5 ha open ruimte die op het Zeenpark aansluit in de vallei van de Kleine Maalbeek was een eerste actie. De terreinen bestonden uit ongeveer 2,5ha akkers en 6ha onbeheerd bos. Initieel was het plan om op deze locatie de lokale voetbalclub te herlokaliseren. De bestemming van deze gronden is immers ‘recreatiegebied’. De grote gemeentelijke ambitie voor meer toegankelijke natuur zorgde ervoor dat dit gebied een belevingsbos werd. Goed voor mens én natuur.

Regionaal Landschap Brabantse Kouters werkte, via een participatietraject met buurtbewoners, een ontwerp uit. Eén waarin de natuurwaarden van het gebied versterkt worden, de beek meer ruimte krijgt én er plaats is voor wandelaars, fietsers en spelende kinderen. Financiële steun van het Agentschap voor Natuur en Bos en de Provincie Vlaams-Brabant bracht de realisatie van het project in een stroomversnelling.

Van stort naar speelbos

Een stuk van het oorspronkelijke bos lag tussen de Zeenstraat en de beek en grenst nu aan de nieuwe lokalen van Chiro MikMak. Dus ideaal gelegen als speelbos. De bosvitaliteit was bedroevend laag met veel dode bomen en dode takken in de kruinen.  De bodem bestond uit een oud stort van bouwmaterialen. Om een gezond en veilig speelbos te creëren zijn de bomen gekapt en de bodem gesaneerd.

Het kappen van de bomen stootte op weerstand bij buurtbewoners en zorgde voor een levendig debat in de gemeente. De kapping werd zelfs even stilgelegd. Via overleg en een standvastige houding vanuit het lokaal bestuur, keerde de rust terug en konden de werken zoals gepland verder gaan.

Plaats voor water

In het verleden deed de Kleine Maalbeek dienst als open riool. De loop van de beek was vervuild. De Vlaamse Milieumaatschappij greep het globale project aan om als beheerder ook de waterloop aan te pakken en te saneren. Daarnaast kreeg de beek een brede winterbedding voor waterbuffering. Dit is een puzzelstuk in de strijd tegen overstromingen in de hele vallei én zo is er meer ruimte voor waardevolle natte natuur.

Het meest waardevolle natuurlijke deel van het gebied bevindt zich langs de beek. Het heeft een gevarieerde structuur en kruidlaag met oud bosplanten. Dit bronbos wordt gevoed met kwelwater. Deze natuur is kwetsbaar en verdraagt geen betreding en zal ontoegankelijk blijven voor recreanten.

Zachte recreatie op maat van het gebied

Doorheen het gebied loopt een breed pad in halfverharding via een nieuwe fietsbrug over de beek. Fietsers en wandelaars krijgen een veilige en aangename verbinding en vermijden zo de drukke Tramlaan.

Aangrenzend aan het speelbos gaat een speelzone met wilgenhutten en speelheuvels over in een kruidenrijk grasland met bijenhotel. Via een zelfplukboomgaard staan Oude rassen in de kijker.

Doorheen de winterbedding en langs het bronbos is een vlonderpad aangelegd. Zo bewonderen recreanten de beek en de natte natuur van dichtbij, zonder ze te beschadigen. Lijnvormige speelelementen langs het vlonderpad geven kinderen een alternatieve en avontuurlijke route.

Circulair materiaalgebruik

Hergebruik van materialen was een uitgangspunt bij de ontwikkeling van het gebied. Het stort bestond uit inert, stenig materiaal. De stenen zijn uit de bodem gezeefd, ter plaatse vermalen en nadien hergebruikt als fundering van de halfverharde paden.

De vrijgekomen grond bij het herprofileren van de winterbedding aan de beek, is gebruikt om de bodem van het speelbos na de sanering  aan te vullen tot op het oorspronkelijke niveau.

Omgevallen boomstammen bleven ter plaatse en doen nu dienst als speelelementen.

Instant succes

De ontwikkeling van het belevingsbos aan het Zeen is  een groot succes. Het gebied geeft de inwoners van Zaventem toegankelijk groen. Zowel in de winter en zomer gebruiken ze het om te spelen, te sporten en te genieten.

Door de ligging vlakbij Brussel trok de schoonheid en het succes van het Zeen de aandacht van private investeerders. Het bedrijf Deloitte adopteerde het gebied en ondersteunt de komende jaren met haar personeel het beheer van het bos.

De positieve impact van het Zeenbos op de gemeenschap motiveert het bestuur van Zaventem om haar groene golf verder te zetten. In elke deelgemeente werkt men aan het creëren van   toegankelijke groengebieden. Het blauwgroene netwerk van de Woluwe en haar zijlopen is het raamwerk om natuurinrichting, waterbeheer en zachte recreatie samen te brengen.

Deze tekst werd ook gepubliceerd in het Praktijkboek Publieke Ruimte 2023.